TV Most

Danas je sreda, 21. novembar, 326. dan 2018. Do kraja godine je ostalo 40 dana. Na današnji dan 1938. godine Nemačka je okupirala Sudete u Čehoslovačkoj (deo Češke naseljen većinom Nemcima) posle konferencije u Minhenu, na kojoj su zapadne države tu oblast prepustile nacističkom vođi Adolfu Hitleru.

1694 - Rođen je francuski filozof, pisac i istoričar Fransoa Mari Arue Volter, jedan od najslobodoumnijih duhova 18. veka, saradnik znamenite "Enciklopedije". Bio je veliki protivnik klerikalizma, ali ne i ateista. Dugo je živeo u izgnanstvu, jedno vreme i na dvoru pruskog kralja Fridriha  II  Velikog, a potom u Ferneju u Švajcarskoj otuda su ga savremenici nazivali "fernejski patrijarh". Dela: filozofski romani "Kandid", "Zadig", "Mikromegas", epopeje "Anrijada", "Devica Orleanska", istorijska dela "Vek Luja  XIV ", "Ogled o običajima i duhu nacija", "Istorija Karla  XII ", tragedije "Edip", "Brut", "Zaira", "Cezar", "Meropa", "Tankred", komedije "Senjorsko pravo", "Nanina", filozofski spisi "Traktat o metafizici", "Rasprava o čoveku", "Filozofski rečnik", "Filozofska pisma".

1783 - Francuzi Fransoa Pilatr de Rozije i Fransoa Loran su izveli prvi uspešan let balonom napunjenim toplim vazduhom, preletevši iznad Pariza za 25 minuta razdaljinu od osam kilometara.

1806 - Francuski car Napoleon  I  objavio je Berlinski dekret o blokadi Velike Britanije, koji je uključivao i zabranu pristajanja britanskih brodova u sve evropske luke, s ciljem da se Britanija ekonomski slomi.

1832 - Rođen je srpski arhimandrit i istoričar Nićifor Dučić, predsednik Srpskog učenog društva. Bogosloviju je završio u Beogradu, a opštu istoriju, geografiju i filozofiju je studirao na Sorboni. Učestvovao je u Hercegovačkom ustanku Luke Vukalovića 1861. i 1862. a 1868. prešao je u Srbiju. Bio je vođa dobrovoljačke jedinice u Srpsko-turskom ratu od 1876. do 1878, predsednik Vrhovnog suda Srbije i poslanik. Svu imovinu ostavio je u dobrotvorne svrhe - Srpskoj kraljevskoj akademiji, iz čega je nastao fond za nagrađivanje istoriografskih dela. Kao sledbenik Vuka Karadžića u "Srpsko-dalmatinskom magazinu" štampao je radove Vukovom reformisanom azbukom.

1844 - Rođen je srpski lekar, pisac, političar i diplomata Vladan Đorđević, pravo ime bilo mu je Hipokrat. Bio je član Srpske kraljevske akademije, osnivač Srpskog lekarskog društva i Srpskog Crvenog krsta. Jedan je od pokretača Ujedinjene omladine srpske, osnivač je lista "Srpski arhiv za celokupno lekarstvo", kao i uglednog časopisa "Otadžbina" U vreme kralja Milana Obrenovića bio je ministar i predsednik vlade, kao i predsednik opštine Beograda. Povukao se iz javnog života posle veridbe kralja Aleksandra Obrenovića sa Dragom Mašin. Napisao je više istoriografskih, književnih dela i putopisa: "Istorija srpskog vojnog saniteta", "Kraj jedne dinastije", "Srpsko-turski rat","Car Dušan", "Uspomene".

1844 - Umro je ruski pisac Ivan Andrejevič Krilov, koji je u basnama sledio grčkog pisca Ezopa, ali se inspirisao i ruskim folklorom. Pored basni, pisao je satirična "pisma" i komedije. Pisao je izvornim narodnim jezikom, a mnoga njegova "naravoučenija" su prerasla u poslovice. Znatno je uticao na evropsku literaturu. Dela: zbirke basni, komedije "Modna trgovina", "Lekcija kćerima", "Književnik u predsoblju", komične opere "Histerična porodica", "Kafana".

1855 - Švedska je s Velikom Britanijom, Francuskom i Turskom zaključila savez protiv Rusije u sklopu Krimskog rata.

1882 - Kraljevina Srbija otvorila je konzulat u Budimpešti. Taj datum se danas uzima kao začetak redovnih diplomatskih odnosa između Srbije i Mađarske (tada u sklopu Austro-Ugarske).

1894 - Osnovana je Beogradska berza. Prve transakcije obavljene su u januaru 1895.

1902 - Rođen je srpski slikar Marko Čelebonović, učesnik Pokreta otpora u Francuskoj u Drugom svetskom ratu, potom profesor Akademije likovnih umetnosti u Beogradu. Bio je i diplomata, generalni sekretar Saveza likovnih umetnika Jugoslavije i doživotni predsednik Međunarodnog udruženja likovnih umetnika i član likovnih grupa "Oblik" i "Dvanaestorica". Snažno je uticao na generacije mlađih slikara.

1916 - Umro je austrijski car Franc Jozef I Habzburg koji je vladao od 1848. do 1916. Ugušio je (uz pomoć Rusije) revoluciju u Mađarskoj 1849. Uspostavio je centralizovan sistem sa ograničenim tradicionalnim pokrajinskim slobodama. Posle proglašenja Austro-Ugarske nagodbe 1867. odustao je od strogog centralizma. Tada je napuštena i dotadašnja nemačka orjentacija, pošto je primat među nemačkim zemljama preuzela Pruska. Dvojna monarhija će u buduće biti okrenuta prema Jugoistoku Evrope. Posle Berlinskog kongresa 1878. okupirao je Bosnu i Hercegovinu, koja je anektirana 1908. Iskoristio je atentat na prestolonaslednika Franca Ferdinanda 1914. u Sarajevu, kao povod da napadne Srbiju, što će se završiti propašću njegove države 1918.

1933 - Posle odluke predsednika SAD Frenklina Ruzvelta o uspostavljanju diplomatskih odnosa sa Sovjetskim Savezom, prvi američki ambasador u Moskvi Vilijam Kristijan Bulit stupio je na dužnost.

1935 - Rođen je Kazuo Tanaka, istoričar književnosti, pisac i prevodilac, koji je svojim radom dao dragocen doprinos širenju srpske kulture u Japanu. Dobitnik je Ordena Vuka Karadžića, Nagrade Njegoševe zadužbine i Nagrade Srpskog PEN centra za životno delo. Predavao je na univerzitetima Cudađuku i Ćiba, a kao urednik i savetnik direktora izdavačke kuće Kobunša, preveo je i objavio dela srpskih književnika kao što su Ivo Andrić, Miodrag Bulatović, Desanka Maksimović ili akademik Georgije Ostrogorski. Objavio je i preveo (sa M. Suzukijem, 1995.) i fotomonografiju Hilandar. Tanaka je bio i koautor više priručnika za učenje srpskog jezika i priručnika za konverzaciju. Bio je član odbora za izradu Velikog srpsko-japanskog rečnika (30.000 reči). Objavio je zbirku eseja: "Balkanska duša".

1937 - Upriličeno je svečano otvaranje, sa osvećenjem, Muzičke akademije u Beogradu, današnjeg Fakulteta muzičke umetnosti. Muzička akademija osnovana je ukazom Ministarstva prosvete donetim u martu iste godine, a svečano otvaranje označilo je pocetak redovnog rada novoosnovane Akademije. Utemeljenjem ove ustanove prvi put je u srpskim nacionalnim okvirima zaokružen sistem muzičkog školovanja.

1944 - Predsedništvo AVNOJ-a je svu imovinu neprijatelja proglasilo državnom svojinom.

1974 - U eksplozijama koje je u dva bara u engleskom gradu Birmingem podmetnula Irska republikanska armija ubijen je 21 čovek.

1977 - U jugoistočnoj Indiji ciklon je usmrtio oko 3.000 ljudi a ogromni morski talasi - cunami zbrisali su čitava sela.

1981 - Umro je Milan Kašanin, srpski književnik, muzeolog, esteta, istoričar umetnosti, prevodilac. Rodio se u Belom Manastiru (Baranja) a gimnaziju je završio u Novom Sadu. Studirao je na pariskoj Sorboni estetiku i istoriju umetnosti. Radio je u Ministarstvu prosvete, zatim kao upravnik Muzeja savremene umetnosti. Godine 1936. Muzej savremene umetnosti i Istorijsko-umetnički muzej su spojeni i oformljen je Muzej kneza Pavla i za direktora je postavljen Kašanin. Zbirku Muzeja savremene umetnosti oformio je sam knez namesnik Pavle, iz privatnih sredstava, takođe veliki zaljubljenik u umetnost. Kao lični prijatelj Kneza Pavla, posle Drugog svetskog rata Kašanin je živeo potpuno skrajnuto, od retkih prevodilačkih poslova - nepotpisanih, da bi docnije bio postavljen za rukovodioca novoosnovane Galerije fresaka. Bio je pokretač i glavni urednik izuzetnog časopisa "Umetnički pregled" (1937-1941) koji je uživao svetski ugled. I kao književnik bio je izuzetan stilista. Dela: "Jutrenja i bdenja","Slučajna otkrića", "Zarobljenici", "Kamena otkrića", "Srpska književnost u srednjem veku", "Srpska umetnost u Vojvodini".

1995 - U američkom gradu Dejtonu parafiran je sporazum o okončanju građanskog rata u Bosni i Hercegovini.

2002 - Bivše članice Varšavskog ugovora Bugarska, Estonija, Letonija, Litvanija, Rumunija, Slovačka kao i Slovenija dobile su poziv na samitu NATO u Pragu da u prvoj polovini 2004. godine postanu punopravne članice Alijanse.

2002 - U napadu islamskog teroriste-samoubice na autobus u zapadnom Jerusalimu poginulo je 11 Izraelaca, uključujući četvoro dece.

2006 - Britanija je zabranila reklamiranje nezdravih prehrambenih proizvoda namenjenih deci, tako da su iz televizijskih programa nestala propagiranja slanih, preslađenih i masnih jela. Preduzete mere se odnose na bilo koji program, tokom svih 24 časa, i na sve televizijske kanale.

2006 - U rudniku uglja Halemba, na jugu Poljske, u mestu Ruda Šljonska, jednom od najstarijih rudnika u Poljskoj, poginula su 23 rudara. Eksplozija metana dogodila se na nešto više od 1000 metara dubine. Tokom prethodne 3 godine više od 80 rudara je izgubilo život u rudnicima u Poljskoj.

2007 - Pakistanska vojska likvidirala je 65 protalibanskih pobunjenika. Do sukoba je došlo u planinskom regionu Svat u severozapadnom Pakistanu, s ciljem da se povrati policijska stanica koju su zaposeli islamski estremisti. Vojska Pakistana pokrenula je prethodno opsežnu operaciju kako bi odstranila pobunjene sledbenike protalibanskog verskog vođe Maulane Fazlulaha.

2008 - Poslednji primerak automobila "Jugo", numerisan brojem 794.428 izašao je sa proizvodne trake kragujevačke Zastave. Kao i poslednji poizvedeni primerci modela "Zastava 101" i "Florida" i poslednji "Jugo" smešten je u Zastavin muzej.

2011 - Podzemno skladište gasa u Banatskom Dvoru pušteno je u rad. Novoizgrađeno skladište, važno energetsko čvorište u Jugoistočnoj Evropi, plod je strateškog partnerstva Srbije sa ruskom firmom Gazprom, najvećom te vrste u svetu.

- Srpska pravoslavna crkva i njeni vernici danas slave Svetog Arhangela Mihaila. Sveti Arhangel Mihailo je jedna od najčešćih srpskih slava i dinastija Nemanjića poštovala ga je kao porodičnog zaštitnika.

Izvor: Tanjug