TV Most

U Podgorici se održava Sabor na kome će biti iskazan protest protiv, kako se navodi, režimskih napada na Mitropoliju crnogorsko-primorsku SPC. Crkvena pitanja samo su jedna tačka sporenja Beograda i Podgorice. A na današnji dan Srbija je pre 13 godina priznala nezavisnost Crne Gore. Oko čega se za sve te godine nisu slagale dve države?

Posle četiri godine života pod zajedničkim imenom, tačku na brak Srbije i Crne Gore i definitivno je stavio referendum. Razvod se pre 13 godina slavio u Podgorici.

Samo 12 dana nakon što je Crna Gora proglasila nezavisnost i u Skupštini Srbije usvojena je odluka o samostalnosti te države. A kako je tih dana najavljivano stekli su se uslovi za razvijanje diplomatskih, ali i dobrosusedskih odnosa.

Na testu prijateljstva i dobrog susedstva, posle referenduma, Crna Gora pala je, kažu poznavaoci prilika, već 2008. godine. I to priznanjem nezavisnosti tzv. države Kosovo.

"A onda, s druge strane, sve ovo što se dešavalo oko tzv. priznavanja Kosova, pa nadalje, ulaska u NATO, koji je takođe jedan katastrofalan čin po samu zemlju i zajednicu. U svakoj regionalnoj inicijativi koju NATO gura, a koja je protiv Srbije, ali i Srba u Crnoj Gori, ta Crna Gora mora da se svrsta sa svojim poslovnim prijateljima iz Prištine ili sa Hrvatskom", kaže Miša Đurković iz Instituta za evropske studije.

A u Hrvatsku Crna Gora šalje vojnog atašea na proslavu godišnjice "Oluje", na Kosovo odlaze trupe u mirovnu misiju, dok su u Podgorica i drugi gradovi izlepljeni plakatima "Nikad više 1918." u kojima se Srbija optužuje za represiju nad crnogorskim narodom.

"Dok su u Srbiji i u Crnoj Gori na vlasti bile stranke koje su imale isti ideološki predznak, socijalnodemokratske orijentacije, tada su odnosi bili lošiji. A kada je 2012. SNS došao na vlast, znači stranka narodnjačkog opredeljenja, ti odnosi su se poboljšali i sve do skoro nije bilo nekog većeg varničenja na liniji Beograd-Podgorica", podseća Aleksandar Popov iz novosadskog Centra za regionalizam.

A poslednjih dana naročito varniči zbog statusa SPC u Crnoj Gori i njene imovine kao i aktuelnog zakona o slobodi veroispovesti.

"Imamo mešanje države u odnose SPC i CPC, a sa druge strane imamo isto tako nešto što nije primereno, a to je da se SPC meša u državne poslove i državne stvari u Crnoj Gori i to ne retko", podvlači Popov.

Profesor Fakulteta političkih nauka Časlav Koprivica ističe da vlasti u Crnoj Gori ne zanima imovina SPC kao takva.

"Nego ih zanima da ekonomskim marginalizovanjem SPC pokušaju da margnalizuju nju kao simboličku snagu, koja stoji i opstaje kao jezgro okupljanja i odupiranja Srba u Crnoj Gori u naletima od denacionalizacije. Ali zvanična Crna Gora se ponaša tako da je njoj SPC neprijatelj. E ako je tako, onda je red da i zvanična Srbija pripomogne zvaničnoj SPC u Crnoj Gori", smatra Koprivica.

A jedino kome izgleda nema pomoći su Dobrica Ćosić, Duško Radović, Milorad Pavić, Branko Radičević i još desetina srpskih pisaca koji su proteklih deceniju izbačeni iz tamošnjih udžbenika. U crnogorskom jeziku, koji je dobio i nove glasove, njihova mesta zauzeli su, na primer, Kemal Coco, Šimo Ešić ili Šukrija Pandžo.

"Činjenica da tzv. crnogorski jezik sa onim sj, žj, ne koristi niko živi počevši od Mila Đukanovića do ni jedne jedine institucije. I sama elita koja gradi bazično antisrpski identitet ne veruje u taj identitet", napomnje Đurković.

"Oni smatraju da taj projekat neće završiti ukoliko ne stvore novi tip čoveka, nove ljude koji se izjašnjavaju kao antisrpski crnogorci. Za to je potrebno promeniti identitet, za to je potrebno promeniti školske programe i oni na tome rade intenzivno", ukazuje Koprivica.

Zbog preoštrih reči, ponekad i inata, tek proteklih 13 godina češće se pamte po sporenjima nego po prijateljskim gestovima. Beograd i Podgorica možda su samo primer da posle lošeg braka ni razvod ne može biti ništa bolji.

Izvor: RTS